Haurrak bere burua ezagutzea eta balioestea nahi dugu, bere gaitasun pertsonalak erabiltzeko ahalmenak jorratuz. Jasotako esperientzien arabera, bere nortasuna eratuz joango da. Autonomia lor dezan, gero eta zailtasun maila haundiagoko jarduerak eskeiniko dizkiogu haurrari, betiere bere mailari egokituak. Era berean, atsedenarekin eta gorputzaren garbitasunarekin zerikusia duten ohiturak sustatuko ditugu, eta baita agindu errezak betetzea, tresnak saio amaieran jasotzea eta antzekoak ere. Haurrek gaitasun motor berriak lortzeko grina dute. Oreka, jarreraren egokitasuna eta lateraltasuna meperatzen duten heinean, euren gaitasun motorrak eta espazio-denboran orientatzeko ahalmenak garatuko dituzte.
Haurraren alderdi positiboak aintzat hartuko ditugu, eta haren mugak onartuko ditugu. Haurra zer egiteko gai den hartuko dugu abiapuntu gisa eta zer egiteko gai ez den. Bere gaitasunak lantzeko aukerak eskainiko dizkiogu.
Bere sormena eta autonomia sendotzen lagunduko diegu. Jarduerak gauzatu eta bizi izan beharko dituzte.
Haurraren erritmoa errespetatu, ez behartu ikaskuntzaren abiaduran, horretarako beheko taulak kontuan hartu beharko ditugu.
Portaera Psikomotorren bilakaera eta ibilbidea errespetatu: tonuaren ezaugarriak, emozionalak, ezagupenezkoak, espazio-denboraren orientazioa; urratsei jarraituz.
Lan giro irekian mugituko gara. Baloreetan hezia (diskriminaziorik gabe) eta hezkidetza gogoan izanik. Ume guztien kirola egiteko aukera eta eskubidea bermatzen dugu.
Galtzen irakastea gauza garrantzitsua da kirolari on bat hezitzerakoan. Kirolari batek, porrotari aurre egiten jakin behar dio. Haurrek normalean, haserratzen eta frustatzen dira galtzean;pentsatzen dute galdu dutela bestea baino txarragoa delako eta bertan bera uzten dute jokua gauzak aldatu ezin direla pentsatzen dutelako. Frustrazio hori kontrolatzen irakatsi behar zaie, ikusiarazi egin behar diegu galtzea ez dela gauza txar bat baizik eta hobetzeko ibilbidea.Beraz, erronka modura hartu behar dute eta entrenamendu bakoitzean gehiago esfortzatu haien helburuak lortu arte.
Hau irakasteko,nire kasuan, saskibaloizko partiduak prestatzen ditut estrategikoki. Hasieran, motibazioa igotzeko nahiaz, lehiakide eskuragarri batzuen kontra jokatzea ondo datorkie jokalariei. Baina, irabaztera ohitzen hasten direnean, haien jarrera aldatzen doa eta onenak direla pentsatzen hasiko dira , eta honek haien esfortzu maila jaitsiko luke era honetan haien aurrerabidea geldiarazten.Horregatik, garrantzitsua da lehiakide zailen kontra jokatzea noizean behin, galtzeko eta era horretan gehiago ikasten jarraitzeko.
Baita ere esan dezakegu garrantzitsua dela galtzen ikastea, irabazten jakiteko.Zenbat aldiz ikusi ditugu zelaietan apaltasun falta duten jokalariak? Jokalari hauek oso ohituta daude irabaztera eta ezin dira besteen lekuan jarri, horrek enpatia falta adierazten du.Galtzen dakien kirolari batek, irabazten jakingo du besteen lekuan jartzeko gaitasuna izango duelako era honetan ere, errespetua adierazten.
Diziplina eta esfortzua, edozein arlotan, emaitza onak ateratzeko ezinbestekoak direla guztiok dakigu. Nire entrenatzaile esperientziak ikusiarazi dit,txikitatik umeei diziplina zer den irakatsi behar zaiela, kiroletan, eskolan, bizitza orokorrean, arauak daudela eta hauek haustean zigor bat dagoela jakin beharko dute.Txikitatik irakatsi behar den balore bat dela uste dut, gizona ohiturazko gizakia delako eta zenbat eta lehenago ikasi baloreak orduan eta bereganatuagoak izango dituzte. Gainera, zenbat eta denbora gehiago egon disziplinarik gabe orduan eta zailago izango da disziplina inposatzea.
Gauza bera gertatzen da esfortzuarekin. Inoiz ez dena esfortzatu ezer lortzeko, benetan zerbait lortu nahi duenean ezin izango da esfortzatu txikitatik esfortzatzen ikasi duen pertsona bat bezala.Hau, ezinbestekoa da gure helburuak lortzeko. Hauxe ikasi beharko dute umeek, esfortzuarekin ez dagoela ezinezkorik, ezina ekinez egina dagoela eta ezin garela eten guk nahi duguna lortu arte.
Balore hauek bereganatu duten umeek, kirola arloan edota arlo profesionalean anbizio handiko pertsonak izango dira eta emaitza onak izatera ohituko dira.
Hemen uzten dizuet saskibaloizko film onenetariko baten zati bat. Film honetan, entrenatzaileak balore asko irakasten die taldeko jokalariei, besteak beste, disziplina eta esfortzua.
Motibazioa kirolean eta jarduera fisikoan ezinbestekoa da. Helburuak errendimendu mailakoak edo osasun mailakoak izanik ere, motibaziorik eta eguneroko lanik gabe ez baitira lortzen. Ondorengo artikuluan autoreak motibazioaren nozioaren gainean errepasoa eskaintzen du baita motibazioa suspertzeko baliagarriak izan daitezkeen gomendioak ere. http://www.ehu.eus/ikastorratza/1_alea/motibazioa.pdf
Parte hartzea eta errespetua balore garrantzitsuenak ez badira, garrantzitsuenetarikoak bai. Edozein lan-taldetan edota kirol taldetan egoteko balore hauek ondo bereganatuta izan behar ditugu. Parte hartzea , ezinbestekoa da talde bateko lanaren eraginkortasuna ez jaisteko,adibidez, saskibaloi talde batean, 5 jokalari ateratzen dira zelaira.5 jokalari horietatik batek ez badu parte hartzen 5x4 izango dira eta taldeari kalte egingo dio.
Beraz partaide guztien parte hartzea bultzatuko dut, berdintasunean oinarrituta, hau da, taldean ez dago inor beste norbaiten gainetik, inor ez da beste bat baino hobeagoa edo alderantzis.Honek konfiantza emango die jokalari guztiei eta horrek automatikoki egingo du taldekide guztiek gustura parte hartzea.
Errespetuari buruz hitz egiterakoan hainbat gauza etortzen zaizkit burura, iraintzea, zirikatzea, norbaitek zerbait txarto egiterakoan aurpegiratzea... Adibide hauek jarri ditut, normalean gehien ikusten diren errespetu faltak direlako. Errespetu falta arazoa saiesteko, baita ere, berdintasunean oinarritzen naiz. Guztiak dakite edozein momentuan edonork zerbait txarto egin dezakeela eta horregatik ez zaie ezer aurpegiratu behar,kontrakoa egin behar dela irakatsi behar zaie, animatu behar dira haien artean zerbait txarto egiterakoan, hurrengoan hobetu dezan.
Era honetan jokalari guztiek edota taldekide guztiek haien taldea euskarri bezala izango dute eta gauzak ondo atera arte saiatuko dira etengabe.
Koordinazioa, aldi berean mugimendu desberdinak orden, zehaztasun eta abiadura egokiz egiteko ahalmena da.
Koordinazioa ekintza motriz guztietan (ibili, korrika egin, kotxea gidatu, jan, ikasi, hitz egin...) ageri da. Mugimendu orok, txikiena eta soilenak ere, koordinazio maila bat eskatzen du. Edozein mugimendu burutzeko mugitu behar diren gorputzeko zatiak modu egokiz ordenaturik, "koordinaturik" egin behar dira, mugimendu osoa egokia izan dadin.
Kirol teknikoetan, hots, mugimendu konplexu desberdin ugari behar diren kiroletan (adibidez, futbola, saskibaloia, eskubaloia, pilota, hockeya, boleibola eta talde kirol gehienak) oso oso garrantzitsua da koordinazio gaitasun handia edukitzea. Beste kualitate fisiko eta motrizak baina garrantzi handiagoa hartzen du. Kirol hauetan beste kualitateak (indarra, erresistentzia, abiadura,...) garatuak izatea ezinbestekoa da baina kirolariaren kalitatea bere koordinazio ahalmenaren mailan egongo da. Kirol hauetako kualitaterik garrantzitsuena da.
Pentsa dezagun, esate baterako, saskibaloiko jokalariek kontrako taldeko beste jokalariak gainditu, jauzi egin eta airean daudela baloia saskira jaurtitzeko egin behar dituzten mugimendu desberdin piloek zenbaterainoko koordinazio maila behar duten hain denbora laburrean eta zehaztasun gorenarekin egiteko. Edo-eta gimnastek, altuera-jauziko eta luzera-jauziko atletek beren mugimenduak eta jauziak egiteko agertzen dutena. Karatekak, trapezistak eta malabaristak ere oso adibide egokiak dira koordinazio maila handiko gizakiak bezala.
OINARRI FISIOLOGIKOA
Gorputzeko zati desberdinen mugimendu desberdinen koordinazioa gertatzeko nerbio-sistema da arduraduna. Honek mugimenduen koordinazioa gerta dadin gihar-sistemari behar diren aginduak bidaltzen dizkio. Beste modura esanda, koordinazio ahalmena nerbio-sistemak eta gihar-sistemak elkarren artean duten harremanetan gauzatzen da. Koordinazio egokiak nerbio eta gihar sistemen elkarlan egokia eskatzen du.
EBOLUZIOA
Koordinazioa hazkuntzarekin batera joaten da hobetzen eta 20 urte inguruan lortzen da koordinazio mailarik gorena. Behin 25-30 urtetik aurrera gaitasun hau jaisten hasten da baina pixkanaka.
KOORDINAZIOA LANTZEKO ARIKETAK
Ariketa piloa dago eta nahi hainbat gehiago asma daitezke. Kontutan hartu behar dugu mugimendu berezi bakoitzak koordinazio berezi bat eskatzen duela eta jakinik gure gorputzak egin ditzaken mugimendu mota desberdinen kopurua izugarria dela, proportzio bereko koordinazio mota kopurua izango dugu. Eta ildo beretik jarraituz, koordinazio mota bakoitza lantzeko ariketa desberdinak asma daitezkeenez ohartuko gara zenbaterainoko koordinazio ariketa asmatu eta egin ditzakegun.
Bestetik esan beharra dago kirolak oso egokiak direla koordinazio kualitatea lantzeko eta, gehiago edo gutxiago, koordinazio mota asko lantzen dituztela. Eta kirol guztien artean, kirol "teknikoak" edo teknika (trebetasun motriza, hain zuzen) konplexuak eskatzen dituztenak dira egokienak koordinazioa garatzeko. Esaterako, futbola oso egokia da hanken koordinaziorako. Beisbola, pala, eskupilota, saskibaloia, hockeya, boleibola eta tenisa besoetako koordinazioa hobetzeko gauza bera. Korrika egitea, igeriketa, arraunketa, txirrindularitza eta, oro har, erresistentziazko kirolak, berriz, ez dira hain egokiak izaten, ez dute koordinazioa hainbeste garatzen.
Beraz, laburki esanda, kirolak oso ariketa egokiak suertatzen dira kualitate hau lantzeko eta, batez ere, mugimendu konplexuak eskatzen dituztenak. Hala ere, bada beste zenbait ariketa bikain koordinazioa lantzeko. Esate baterako, fandango eta arin-arin azkar dantzatzea, malabarismo ariketak, sokasaltoa, eskailerak "lau hanketara" igo eta jaitsi, ahalik eta azkarren...
Saskibaloian aritzeko beste ariketa mota egin dezakegu, batez ere, oinen koordinazioa lantzeko. Hurrengo bideoan azaltzen dira 3 ariketa:
Albo bateko nagusitasun motorea da, burmuinaren alde bat lehenago heltzen da. Gure gorputzak, simetria anatomikoa dauka. Alde batetik, nagusitasuna herentziak mugatzen badu ere, inguruaren eraginak ere badu zeresanik. Le Boultzen esanetan: " lateralitatea eskubi edo ezkerreko gorputz adarraren nagusitasuna da". Nagusitasun hau ematen da burmuineko alde bat bestea baino helduagoa delako. Gorputz adar asko berdinak eta simetrikoak dira, baina hauek erabiltzerakoan, askotan modu simetrikoan erabili behar dira, eta horrek alde baten nagusitasuna markatzen du.
Lateraltasuna heredentziaz eta inguruko faktoreaz definitzen da. Pertsona batzuek eskumarekin idazten dute baina beste guztia ezkerrarekin egiten dute. Egile baten ustez hau ez da egokia, esku baten nagusitasuna ezinbestekoa delako espazioarekiko erreferentziak finkatzeko. Nire ustez hau ez da egokia: ume askok, eskumarekin idazten dute horrela erakutsi dietelako baina haien garunean, ezkerreko aldea dute garatuago eta kirola egitean adibidez, ezkerreko eskua edo hanka erabiliko dute. Umeei haien erara lateralitatea garatzen lagundu behar zaie.Esku batekin, bere naturaltasunez ez den eskuarekin idazten bortzatzen badugu, umearengan trauma bat sortuko dugu. Ez diogu utziko bere trebetasunak aurrera eramaten.
Honen adibide gisa nire burua aurkeztu dezaket: nik eskumarekin idazten dut horrela irakatsi zidatelako baina gauza askotarako, horietako bat kirola egiteko, ezkerreko eskua edo hanka erabiltzen dut.
Nagusitasun laterala ez dagoenean finkatuta, saiatuko egoerak sortzen duen esku baten nagusitasuna ahalbidetzen.
Psikomotrizitate gelan, ume bakoitzaren lateralitatea argi ikus dezakegu hainbat ariketetan: plataformetara igotzerakoan zein hanka erabiltzen duten ikustean, salto egiterakoan, objetkuak botatzean, espaldetara igotzerakoan ...
